Nu we onze handen vaker wassen voor goede hygiëne kan dit ook gepaard gaan met een probleem: hand dermatitis ofwel handeczeem. Eczeem kan ontstaan door een disfunctionele huidbarrière die door overmatig wassen sneller wordt aangetast. Zeker eczeem op de hand – van de handrug tot de vingertoppen en zelfs de pols – kan hierdoor worden uitgelokt. Resultaat: handen worden droger, de huid barst en deze kan jeukend of pijnlijk aanvoelen door een mogelijke infectie. Wie al last heeft van handeczeem – ook wel kapperseczeem genoemd, omdat de kans op contact dermatitis verhoogt wanneer je handen dagelijks in contact staan met water – dient nog voorzichtiger te zijn. Alvast een tip: handen wassen is beter voor eczeem dan ontsmettingsmiddel. Bovendien helpt het als je gelijk na het wassen een vettige crème op de handen aanbrengt. Het kan ook goed zijn dat je kind last krijgt van eczeem op de hand. Zorg er hierbij voor dat de huid van de handen na het wassen met een antibacteriële zeep rijkelijk wordt ingevet. In dit artikel gaan we dieper in op huidziekte handeczeem en bieden we alle tips om van eczeem handen af te komen. Van hoe handeczeem door stress te omzeilen tot goede handeczeem zalf.
"Handeczeem is goed voor wel 20-35% van alle wereldwijde eczeem-gevallen, en verschijnt vooral bij mensen met een voorgeschiedenis van atopisch eczeem"
Wat is handeczeem?
Handeczeem ofwel hand dermatitis is een veelvoorkomende vorm van een acute of chronische eczeem-achtige stoornis die met name de rug en palm van de hand kan raken. Handdermatitis komt met name voor bij jongvolwassen vrouwen en het komt voor bij 20-35% van alle wereldwijde gevallen van dermatitis. Het kan op elke leeftijd voorkomen, ook tijdens de kindertijd. Kinderen met eczeem (op de handen of elders) krijgen hier vaak in hun volwassen jaren weer last van. Handeczeem verschijnt vooral bij mensen met een voorgeschiedenis van atopisch eczeem. Specifiek handeczeem komt veel voor in industrieën die te maken hebben met schoonmaken, catering, metaalbewerking, het kappersvak, de gezondheidszorg, huishoudelijk werk, schilder- en mechanisch werk. Dit komt voornamelijk door contact met irriterende stoffen (bijvoorbeeld via water), maar specifieke contactallergieën kunnen ook bijdragen aan het ontwikkelen of uitlokken van hand dermatitis.
Wat zijn symptomen van handeczeem?
Handdermatitis kan de achterkant van de handen, de handpalmen of allebei aantasten. Het kan erg jeuken, het kan brandend en soms zelfs zeer pijnlijk aanvoelen. Het kent acute, recidiverende (terugkerende) en chronische fasen.
Symptomen van acute handeczeem:
- Rode plekken, bultjes en plaques
- Zwellingen
- Blaasjes en blaartjes
- Kloven en scheurtjes
Symptomen van chronisch handeczeem:
- Droogte en een schilferige huid
- Korstvorming
Hoe ontstaat eczeem op de handen?
Handdermatitis kan het resultaat zijn van een combinatie aan oorzaken, waaronder genetische aanleg, letsel en immuunreacties. Verder is het belangrijk om op het volgende te letten wanneer handeczeem maar aanhoudt.
- Kapperseczeem
Dit wordt ook wel allergisch contacteczeem genoemd en het treedt vooral op bij mensen met de volgende beroepen: metaalbewerkers, schoonheidsspecialisten, gezondheidswerkers, schoonmakers, schilders, bloemisten en (vandaar de naam) kappers. Dit is wat er gebeurt: de huid komt in contact met een allergeen en reageert hierop met dermatitis-symptomen op de hand. Onder de ‘boosdoeners’: water, wasmiddelen, oplosmiddelen, zuren, kalk, kou, hitte en wrijving. Dit soort potentieel irriterende stoffen kunnen het buitenste stratum corneum van de huid van de handen beschadigen, lipiden verwijderen en de barrièrefunctie van de huid verstoren. Waterverlies en ontsteking leiden tot een verdere vermindering van de barrièrefunctie. - Eczeem door handen wassen
Meermaals de handen wassen om het oplopen van virussen zoveel mogelijk te vermijden kan ook leiden tot bovengenoemd contacteczeem. Contactallergie is een vertraagde overgevoeligheidsreactie met uitlokkings- en geheugenfasen waarbij T-cellen ofwel afweercellen betrokken zijn en cytokines (kleine categorie proteïnen) vrijkomen. Bij atopische dermatitis (een overkoepelende term waaronder ook contactezeem op bijvoorbeeld de handen valt) leidt een tekort aan eiwitten zoals filaggrin in het stratum corneum tot disfunctie van de barrière, wat leidt tot waterverlies en gemakkelijke penetratie door irriterende stoffen en allergenen. - Eczeem door stress
Veelvoorkomende ‘triggers’ bij eczeem zijn ook: paniekaanvallen en stress. Hierdoor kan eczeem, waaronder handeczeem, ineens weer opspelen. Het kan ook een teken zijn van je lichaam om het wat rustiger aan te doen of je zinnen te verzetten door even aan iets heel anders (positiefs) te denken bijvoorbeeld middels een creatieve activiteit.
"Contacteczeem kan worden uitgelokt of verergerd door meermaal daags wassen van de handen"
Eczeem op de hand behandelen
Met elke vorm van handeczeem is het zaak om op het volgende te letten:
- Minimaliseer contact met irriterende stoffen – waaronder water;
- Gebruik een zeepvrije handreiniger voor het wassen, spoel zorgvuldig af en zorg ervoor dat de handen daarna volledig droog zijn;
- Houd er rekening mee dat crème-reinigers niet antimicrobieel zijn; zeep en water of een ontsmettingsmiddel is benodigd voor het goed wassen van handen waardoor virussen kunnen worden vernietigd;
- Vermijd het aanraken van allergenen volledig (je kunt jouw mogelijke allergenen laten testen via de huisarts);
- Gebruik beschermende handschoentjes bij bepaalde taken (vinyl handschoenen schijnen minder allergische reacties op te roepen dan rubberen handschoentjes, je kunt dit zelf uitproberen);
- Breng een dikke zalf aan voor werk/school en breng opnieuw aan na het wassen, waardoor de huid van de handen uitdroogt (tot 20 keer per dag).
Het voorkomen van eczeem op de handen
Handeczeem door contact met irriterende stoffen kan zoveel mogelijk worden vermeden door zorgvuldig beschermende maatregelen te treffen en te kiezen voor een effectieve behandeling in samenspraak met je arts. Het is belangrijk dat mensen met atopische dermatitis (eczeem in het algemeen) zich bewust zijn van het risico op hand dermatitis, vooral als ze een vak overwegen waarin dit vaak voorkomt.
