Atopisch eczeem:
Oorzaken en oplossingen

Wat is Atopisch eczeem?

Atopisch eczeem, ook wel constitutioneel eczeem genoemd, is een vorm van eczeem die vooral in de kindertijd (eczeem bij baby’s) voorkomt. Eczeem begint meestal voor de leeftijd van twee jaar en het wordt gekenmerkt door niet alleen roodheid en schilferingen maar ook hevige jeuk. Hiernaast gaat atopisch eczeem vaak gepaard met een aanleg voor het ontwikkelen van allergieën. Het kan bijvoorbeeld samengaan met astma of hooikoorts.

Constitutioneel eczeem

Wat is atopisch eczeem of constitutioneel eczeem precies: technisch gezien is eczeem een parapluterm waaronder verschillende soorten eczeem vallen. Veel artsen en patiënten beschouwen eczeem en atopische dermatitis weliswaar als een en dezelfde. Eveneens omdat constitutioneel eczeem het meest voorkomt. Hoewel eczeem net zo jeukend en ontstoken kan zijn, omvat het niet de ernstige schilferingen die psoriasis veroorzaakt. Eczeem is dus een aandoening waarbij de huid rood, jeukend, droog en soms schilferig wordt. Dit kan elk deel van het lichaam aantasten. De oorzaak van constitutioneel ofwel atopisch eczeem is doorgaans een ontsteking van de huid. Sommige ‘triggers’ waardoor symptomen van atopisch eczeem opkomen zijn onder meer een zeer droge of uitgedroogde huid, stress en contact met irriterende stoffen zoals harde zeep, wasmiddelen, chemicaliën of kleding met een ruwe textuur zoals wol. Bij sommigen kunnen intense hitte en vochtigheid de eczeemhuid ook verergeren. Atopische dermatitis wordt beschouwd als een chronische vorm van eczeem die in gezinnen kan voorkomen. Hoewel eczeem na verloop van tijd kan verdwijnen, is constitutioneel eczeem langdurig met de neiging periodiek op te flakkeren.

Hoe ontstaat een atopische huid?

De oorzaak van een atopische huid is onbekend, maar er wordt gedacht dat genen een grote rol spelen. Heeft een van je ouders of grootouders eczeem dan is de kans groter dat jij het ook krijgt. Aanvallen van eczeem kunnen al binnen één tot zes maanden na de geboorte beginnen. Een atopische huid begint meestal voor de leeftijd van vijf jaar en kan het doorgaan tot in de adolescentie en volwassenheid. Bij sommige mensen komt het periodiek op en verdwijnt dan een tijdje, zelfs gedurende meerdere jaren. De huid kan bij opflakkeringen dunne rode plaques vertonen die bedekt zijn met droge schilfers, vaak op het lichaam zoals de binnenkant van de ellebogen en de achterkant van de knieën. We raden aan om altijd een dermatoloog/huidexpert in te schakelen als je het vermoeden hebt last te hebben van eczeem. Alleen een dermatoloog mag een behandelingskuur (en juiste diagnose) voorschrijven voor een atopische huid.

Zelf kun je wel op bepaalde ‘triggers’ van een atopische huid zoals stress letten. Slaat je huid rood uit door een allergische reactie? Beperk dan de blootstelling aan die stof. Krijg je eczeemplekken omdat je huid heel droog is? Zorg dan extra goed voor de huid. Om een droge huid te helpen voorkomen, is hydratatie erg belangrijk. Wanneer de huid droog en kwetsbaar is, wordt de normale barrièrefunctie van de huid namelijk aangetast. Dit kan leiden tot een irriterend, oncomfortabel gevoel en roodheid. Om dit te helpen voorkomen, smeer je de huid minstens twee keer per dag in met geurvrije, ceramide-rijke lotion, zalf of crème. Vermijd alles wat irritatie kan veroorzaken, zoals te lang en te heet baden of douchen, waardoor de huid zijn vocht verliest. Op recept kun je voor een atopische huid niet-steroïde ontstekingsremmende crèmes krijgen. De plaques zelf kunnen worden aangepakt met lokale steroïden. Die dienen met mate te worden gebruikt en onder begeleiding van een arts. Als de laesies van eczeem door bacteriën worden geïnfecteerd, worden soms ook antibiotica toegepast.

Atopisch eczeem in het gezicht

Atopisch eczeem in het gezicht komt minder vaak voor dan op het lichaam. De algemene tekenen en symptomen van eczeem zullen hetzelfde zijn ongeacht waar het op gezicht of lichaam voorkomt. Toch wil je voor atopisch eczeem in het gezicht op bepaalde zaken letten. Een eczeem gezicht kan moeilijker te behandelen zijn, omdat de huid hier gevoeliger is. Bovendien worden er op de gezichtshuid vaak meer producten aangebracht die een atopische huid kunnen verergeren. Aangezien veel mensen met eczeem aan de getroffen gebieden krabben en wrijven, is het niet ongebruikelijk dat de huid er verdikt en soms zelfs donkerder uit kan zien. Als je last hebt van atopisch eczeem in het gezicht is het aan te raden om voor een verzorgingsroutine te kiezen die goed hydrateert en toch zeer mild is. Begin met een zachte reiniging, gevolgd door een kalmerende en verzachtende nachtcrème. Bij ernstig eczeem in het gezicht, die actiever en consistenter is, is het belangrijk een arts te raadplegen. De huid kan indien nodig ook behandeld worden met vrij verkrijgbare topische steroïden zoals hydrocortison 1% crème voor de nachtcrème. Of door artsen voorgeschreven medicijnen om de intensiteit en frequentie van het atopische eczeem in het gezicht terug te dringen.

Atopisch eczeem bij een baby

Eczeem, vooral atopische dermatitis, kan er heel anders uitzien en zich heel anders gedragen naarmate je kind ouder wordt. Het is belangrijk om te begrijpen welk type baby eczeem je kind heeft en wat de symptomen en triggers zijn. Zo kan het atopische eczeem van de baby of het jonge kind beter behandeld worden en onder controle worden gehouden naarmate het kind ouder wordt. Verzeker jezelf van het soort eczeem dat jouw kind heeft door een arts te raadplegen. Verder is het handig hierop te letten: de locatie en het uiterlijk van zogenaamde baby eczeem kan veranderen naarmate het kind groeit:

• Baby's (eerste 6 maanden)
Atopisch eczeem bij de baby verschijnt meestal op het gezicht, de wangen, de kin, het voorhoofd en de hoofdhuid. Het kan zich ook verspreiden naar andere delen van het lichaam, maar meestal niet in het luiergebied waar de huid wordt beschermd door vocht. De huid kan er in dit stadium ook roder uitzien.


• Baby's (6-12 maanden)
In dit stadium verschijnt eczeem vaak op de ellebogen en knieholten van de baby – plaatsen waaraan een kind gemakkelijk kan krabben of over wrijven tijdens bijvoorbeeld het kruipen. Als de eczeemuitslag geïnfecteerd raakt, kan deze een gele korst of zeer kleine pusbultjes op de huid vormen.


• Peuter rond de leeftijd van twee jaar
In deze levensfase is er meer kans op eczeem in de plooien van de ellebogen en knieholten of op de polsen, enkels en handen. Rode, schilferige eczeem kan ook op de huid rondom de mond en de oogleden van jouw peuter verschijnen. De huid van jouw peuter kan er droog en schraal uitzien en dik worden met diepere lijnen. Dit wordt ook wel 'lichenificatie' genoemd.


• Kinderen (5 jaar +)
Eczeem treedt meestal op in de plooien van de ellebogen en/of op de knieholten. Soms verschijnt het eczeem alleen in de handen. Roodheid en jeukende plekken achter de oren van jouw kind, op de voeten of op de hoofdhuid zijn ook bekende kenmerken. Al kunnen dit ook symptomen zijn van een andere aandoening, zoals seborroïsch dermatitis, een andere vorm van eczeem.