Wat zijn de verschijnselen van actinische keratose?
Actinische keratose wordt ook wel zonne-keratose genoemd. Het is in feite een type voorstadium van kanker dat verschijnt als kleine, ruwe plekken met een wat verkleurde huid. Deze plekken – waarvan de meesten minder dan een centimeter in diameter zijn, maar in de loop van de tijd kunnen groeien – kunnen lichtbruin of donkerbruin zijn. Vaker zijn ze echter roze of rood. Vooral de verandering in huidtextuur is een bepalend kenmerk.
Vaak kun je deze laesies daarom gemakkelijker voelen dan dat je ze kunt zien. Ze voelen ruw aan, net als schuurpapier, en ze kunnen schilferig worden. Hoewel vergelijkbaar in naam (keratose) en uiterlijk (ruw, bruinachtig van tint), dient actinische keratose of AK niet te worden verward met seborroïsche keratose. Seborroïsche keratose is een veelvoorkomende, goedaardige huidaandoening die wordt gekenmerkt door grove, bruinige, wratachtige verhevenheden op de huid.
Waardoor ontstaat actinische keratose?
De zon. Het wordt immers niet voor niets ook wel zonne-keratose genoemd. Cumulatieve blootstelling aan UV-straling, zowel UVA als UVB, veroorzaakt actinische keratose. Hoe langer een persoon wordt blootgesteld aan UV-licht en hoe intenser die blootstelling, hoe groter het risico op het ontwikkelen van deze plekjes die gepaard gaan met actinische keratose.
Het wordt vaker gezien bij oudere patiënten met een lichte huid die in een zonnig klimaat leven met veel buitenactiviteiten of hobby's. Die actinische keratose verschijnt daarom vaak op delen van het lichaam die chronisch aan de zon worden blootgesteld, zoals het gezicht, de bovenkant van de oren, de hoofdhuid en de bovenkant van de handen of onderarmen. UV-straling leidt tot directe schade aan het DNA van de huidcellen en na verloop van tijd kan je lichaam het DNA niet effectief meer herstellen. Dit kan vervolgens uitmonden in abnormale veranderingen in huidtextuur en kleur die je nauw in de gaten wil houden.
Behandeling van actinische keratose
Van dag tot dag is het belangrijk om voor breedspectrum zonbescherming te kiezen, zoals La Roche-Posay Anthelios KA SPF 50+. Deze formule is eveneens geoptimaliseerd voor dagelijks gebruik als je al lijdt aan AK of in het verleden laesies hebt gehad door zonverbranding. Preventie is heel belangrijk. Deze eenvoudige stap in je huidverzorging is de gemakkelijkste en beste manier om niet alleen AK en tal van andere ongewenste veranderingen in de huid (denk aan pigmentvlekken, rimpels) af te weren, maar ook om het risico op het ontwikkelen van huidkanker aanzienlijk te verminderen. De volgende tips helpen:
- Vermijd blootstelling aan de zon wanneer zonlicht op zijn sterkst is: 50 tot 70% van de huidkankers wordt in verband gebracht met overmatige blootstelling aan UVB- en UVA-stralen. Je kunt in de gaten houden aan hoeveel UV je huid dagelijks wordt blootgesteld met de My Skin Track UV-app.
- Verminder de blootstelling van kinderen aan de zon: 80% van door UV-veroorzaakte huidschade treedt op vóór de leeftijd van 18 jaar. De schade veroorzaakt door blootstelling van de huid aan de zon en aan sterk zonlicht tussen kindertijd en volwassenheid leidt tot de ontwikkeling van huidkanker. Voor kinderen kun je speciale zonbescherming smeren.
- Gebruik een zonnebrandcrème met zeer hoge factor die beschermt tegen zowel UVB- als UVA-stralen, vergeet niet om je zonnebrandcrème- of spray om de twee uur opnieuw aan te brengen en draag een zonnebril en hoed.
- Raadpleeg een dermatoloog als er huidletsel optreedt of als je veranderingen in een moedervlek (check met de ABCDE-methode) waarneemt.
Als je denkt actinische keratose te hebben, aarzel dan niet om gelijk een afspraak met de dermatoloog te maken. Hij of zij zal de plekjes kunnen checken, de juiste diagnose kunnen stellen (of er sprake is van huidkanker of dat het alleen een plekje is dat verwijderd dient te worden) en een effectieve behandeling aanbevelen. Zelf AK behandelen is niet mogelijk. Het aantal laesies, hun locatie op het lichaam en de voorkeur van de patiënt spelen allemaal een rol bij het bepalen welke behandeling het beste is. Een enkel ruw plekje wordt meestal bevroren met vloeibare stikstof. Het proces is snel, effectief en pijnloos. Veel laesies die geclusterd zijn op één plek: experts raden doorgaans behandelingen aan die het hele gebied kunnen aanpakken. Denk aan crèmes op recept, chemische peelings of fotodynamische therapie of lichttherapie waarbij blauw of rood licht wordt gebruikt om de cellen in de actinische keratose-plekken te elimineren. Over het algemeen zijn dit allemaal snelle en gemakkelijke behandelingen waarmee de AK volledig kan worden verwijderd zodat het niet meer zichtbaar is. Wordt AK vroegtijdig behandeld dan kan huidkanker worden voorkomen.
Hoe gaat het verder na actinische keratose?
Actinische keratose an sich vormt geen direct gezondheidsrisico. Het kan pas gevaarlijk worden als het onbehandeld wordt gelaten. Meer specifiek, actinische keratose kan veranderen in plaveiselcelcarcinoom. Het risico dat AK kanker wordt, neemt toe naarmate er meer AK-laesies op het lichaam aanwezig zijn. In zones met chronische zonneschade, zoals de rug van de hand, het gezicht en de borst, worden meestal meer AK-plekken aangetroffen. Die plekken geven hoe dan ook aan dat je huid te veel is of wordt blootgesteld aan UV-licht, wat een hoger risico op kanker met zich meebrengt. Kortom: zonbescherming is zeer belangrijk