Hoe ontstaat een melanoom?
Het risico op melanoom (huidkanker) neemt toe bij blootstelling aan UV-straling van de zon of andere bronnen zoals zonnebanken.
Het risico op melanoom is verhoogd voor mensen met:
- Onbeschermde blootstelling aan UV-straling
- Een geschiedenis van bruinen en een verbrande huid in de kindertijd
- Korte, intense periodes van blootstelling aan UV-straling
- Veel moedervlekken hebben – meer dan 50 op het lichaam en meer dan 10 boven de ellebogen op de armen
- Een verhoogd aantal ongebruikelijke moedervlekken
- Een familiegeschiedenis van melanoom bij een familielid in de eerste graad
- Een lichte huid, eerder verbranden dan bruinen, sproeten, lichte oogkleur (blauw of groen), lichte of rode haarkleur
Hoe herken je een beginnend melanoom?
Er zijn een aantal waarschuwingssignalen wat betreft melanoom. Symptomen die kunnen wijzen op melanoom. Het is heel belangrijk deze in de gaten te houden voor de algehele gezondheid. Vijf veranderingen kunnen worden waargenomen in het uiterlijk van een moedervlek wanneer deze muteert naar kanker. De vijf vroege waarschuwingssignalen om melanoom te herkennen:
- Veranderingen in een bestaande moedervlek (of bruine vlek)
Wanneer kanker zich ontwikkelt in een bestaande moedervlek (of een ander bruin plekje) verandert het kankergezwel het uiterlijk van de moedervlek. Als je een (of meer) van de volgende vijf ABCDE-veranderingen in een moedervlek opmerkt, is het belangrijk onmiddellijk een huidevaluatie in te plannen:
Asymmetrie
Gezonde moedervlekken zijn meestal symmetrisch, waarbij de ene helft bij de andere past. Als één kant er (ineens) anders uitziet dan kan dit een teken zijn van melanoom.
Border (ofwel Grens in het Nederlands)
Zijn de randen rond de moedervlek glad en gelijk? Een kankergezwel kan onregelmatige of gekartelde randen veroorzaken.
Color (ofwel Kleur in het Nederlands)
Elke moedervlek hoort een gelijkmatige bruine kleur te hebben. Gevaarlijke moedervlekken hebben verschillende tinten bruin en zwart. Je kunt ook lichte rode of blauwe gebieden zien als de kanker vergevorderd is.
Diameter
Een moedervlek met een diameter van meer dan een halve centimeter (vergelijkbaar met de grootte van een potloodgum) is geen goed teken. Let wel, je kunt ook kanker krijgen in een kleine moedervlek of een moedervlek van normale grootte.
Evolving (ofwel Verandering in het Nederlands)
Moedervlekken zouden niet moeten veranderen. Elke verandering in een moedervlek (de hierboven genoemde veranderingen plus jeuk, bloeding of korstvorming) zijn mogelijke symptomen van melanoom.
- Groei van een nieuwe moedervlek of plekje op de huid
Een nieuwe plek op de huid kan lijken op een nieuwe moedervlek, sproet of doorsnee bruine vlek. Hoewel nieuwe kankergezwellen vaker verschijnen in gebieden die zijn blootgesteld aan zonlicht, kunnen ze overal op je lichaam ontstaan.
- Plekjes op de huid die in een zweer veranderen
Een moedervlek of plek op de huid die verandert in een niet-genezende zweer, vooral als het sijpelt of bloedt, is zeer verdacht als we het over melanoom hebben. Je kunt ook roodheid of zwelling buiten de rand van de moedervlek zien. Een zweer die bloedt, een korstje bevat of geneest en dan weer verschijnt, kan een teken zijn van zogenaamd basaalcelcarcinoom (kwaadaardige plek).
- Bruine plekken op handen en voeten
Acrolentigineus melanoom (ALM) is een melanoom dat vaker voorkomt bij mensen van kleur. ALM verschilt van andere melanomen omdat het niet wordt veroorzaakt door blootstelling aan zonlicht. Het tast ook de handen en voeten aan. Het melanoom kan vaak groeien onder de vingernagels of teennagels, op je handpalmen of hiel, zool of de zijkant van je voet.
ALM kan beginnen in een moedervlek op je handen of voeten of een nieuwe bruine of zwarte laesie. Soms veroorzaakt ALM een dikke verhoogde groei. Je kunt beschadigde nagels hebben of een donkere lijn in het midden van de nagel.
Roze of roodachtige laesies
Eén type melanoom, amelanotisch melanoom, verschijnt als een roze, lichtrode of huidkleurige moedervlek. Deze laesies zijn gemakkelijk over het hoofd te zien als je alleen op zoek bent naar bruine moedervlekken en laesies. Hoewel amelanotisch melanoom zeldzaam is, is het een agressieve vorm van kanker die snel groeit en zich verspreidt.
Soorten melanoom
Er zijn een aantal soorten melanoom. De vier meest voorkomende subtypes:
- Oppervlakkig verspreidend melanoom
Dit is met circa 70%* een van de meest voorkomende soorten melanoom. De laesies hebben bij diagnose een gemiddelde diameter van 2 cm.
- Nodulair melanoom
Dit is met 15 tot 30%* het op een na meest voorkomende melanoom, maar komt het meest voor op het hoofd en de nek. Deze plekken zijn blauwzwart van kleur maar missen mogelijk pigment.
- Lentigo maligna melanomen
Dit soort melanoom vertegenwoordigt 4 tot 10%* van de melanomen. Lentigo maligna wordt lentigo maligna melanoom zodra het de papillaire dermis (bindweefsel van de huid met elastische en collageenvezels) binnendringt.
- Acraal lentigineus melanoom
Dit type vormt 2 tot 8%* van de melanomen bij witte mensen en 35% tot 60%* daarvan komen voor bij personen met een donkere huidskleur.
*al deze cijfers via Cancer Research UK.