De huid vormt een beschermende laag om het lichaam; het houdt vocht vast en houdt bacteriën en andere ongewenste indringers buiten die je mogelijkerwijs ziek kunnen maken. Wanneer je huid afschilfert door een aandoening zoals ichthyosis verlies je een deel van dit beschermlaagje. Serieuze afschilfering kan leiden tot complicaties zoals infecties, dehydratatie, geblokkeerde zweetkliertjes (leidend tot oververhitting), trage haargroei door schilfers op de hoofdhuid en een hogere calorieverbranding. Je lichaam moet namelijk harder werken wegens de verhoogde huidcel omzet. Wat is ichthyosis precies? Het is eigenlijk een verzamelnaam voor een groep huidcondities die droogte en schilfering veroorzaken. Ichthyosis vulgaris en de x-gebonden variant zijn het meest voorkomend. De aandoening dankt zijn naam aan het Griekse woord voor vis, omdat de huid op vissenschubben lijkt. Mensen (waaronder baby’s) met deze aandoening verliezen de beschermende barrière die vocht in de huid vasthoudt. Ze maken ook te snel nieuwe huidcellen aan óf werpen oude cellen te langzaam af. Dit leidt tot een opeenhoping van een dikke, schilferige huid. De meeste gevallen van ichthyosis zijn gelukkig mild. Toch kan het wenselijk zijn dit te verbeteren, want de schilfers kunnen goed zichtbaar zijn.
Hoe krijg je ichtyosis?
Ichthyosis is vaak een genetische aandoening. Het wordt dus van ouder op kind doorgegeven. Genen zijn de codes die die bepalen hoe jouw lichaam eruitziet en functioneert. Als er veranderingen of mutaties in een gen zijn, kan dit ziekte veroorzaken. Ichthyosis-gen-mutaties beïnvloeden de eiwitten die jouw huid beschermen en vochtig houden. Ze hebben ook invloed op hoe snel jouw lichaam nieuwe huidcellen afwerpt of aanmaakt.
Ichthyosis verschijnt meestal in de vroege kinderjaren. Baby-ichthyosis is dus een bekende aandoening onder zowel dermatologen als kinderartsen. Als beide ouders het gen hebben, heb je waarschijnlijk een ernstiger aandoening dan wanneer slechts één van hen het gen heeft.
Zelf verworven ichthyosis verschijnt pas op volwassen leeftijd. Artsen weten niet wat de oorzaak is, maar patiënten zien vaak dat het gepaard gaat met andere aandoeningen waaronder een te traag werkende schildklier, nierziekte, sarcoïdose (een zeldzame ziekte die ontstekingsvlekken in het lichaam veroorzaakt), kanker zoals Hodgkin-lymfoom en HIV-infectie. Sommige medicijnen kunnen deze schilferige aandoening ook triggeren: kankermedicijnen zoals hydroxyureum, proteaseremmers (een groep geneesmiddelen die wordt gebruikt om hiv-infecties te behandelen), vemurafenib en nicotinezuur, dat wordt gebruikt om een hoog cholesterol tegen te gaan.
Wat zijn de symptomen van ichthyosis?
Allereerst is het belangrijk om bij serieuze huidaandoeningen gelijk een dermatoloog te raadplegen. Hij of zij hoort de officiële diagnose te stellen. Ichthyosis valt te herkennen aan, uiteraard, de opvallende schilfers. De geërfde vorm ziet er als volgt uit: een droge, schilferige huid waarbij de schilfers met name op de romp, buik, billen, benen, gezicht en hoofdhuid verschijnen. Deze symptomen zijn bij baby’s gelijk zichtbaar bij geboorte of tijdens de eerste levensmaanden. De schilfers kunnen wit, grijs of donkerbruin zijn. Er kunnen dikke of dunne scheuren doorheen lopen. Droogheid en schilfering worden erger bij koud, droog weer. Ze verbeteren meestal bij warmer weer.
Andere tekenen van ichthyosis zijn: roodheid, blaren, afpellen, jeuk, pijn, lijnen op de handpalmen en de voetzolen, een pijnlijk trekkerige huid. Veel mensen met deze aandoening hebben ook eczeem, een rode, jeukende uitslag.
Ichthyosis vulgaris
Ichthyosis vulgaris treft ongeveer één op de tweehonderdvijftig mensen. Grijze, bruine of witte schubben ofwel schilfers kunnen in de vroege kinderjaren verschijnen. Sommige soorten veroorzaken alleen een droge en schilferende huid. Anderen veroorzaken ook problemen in het lichaam.
X-gebonden recessieve ichthyosis
X-gebonden recessieve ichthyosis treft ongeveer één op de zesduizend mensen, met name mannen. Het kan het risico op zaadbalkanker verhogen. Vrouwen kunnen wel drager zijn.
Lamellaire ichthyosis
Lamellaire ichthyosis is een zeldzame genetische aandoening die de huid aantast. Baby's met lamellaire ichthyosis worden over het algemeen geboren met een glanzende, wasachtige huidlaag (een collodion membraan genoemd) die meestal binnen de eerste twee weken van hun leven wordt afgestoten. De huid onder het collodion membraan is rood en schilferig.
Congenitale bulleuze ichthyosiforme erytrodermie
Ichthyosis congenita (collodiumbaby; afschilfering van de pasgeborene; baby ichthyosis) is een erfelijke huidaandoening. Het wordt gekenmerkt door een abnormaal rode, droge en ruwe huid met grote, grove en fijne witte schilfers.
Is ichthyosis besmettelijk?
Ichthyosis is niet besmettelijk. Het wordt namelijk niet veroorzaakt door bacteriën, virussen of ziektekiemen.
Hoe weet jouw arts of je ichthyosis hebt?
Een arts kan ichthyosis meestal diagnosticeren door naar de huid te kijken. Een familiegeschiedenis van ichthyosis kan ook een duidelijke indicatie zijn dat je hier daadwerkelijk mee te maken hebt. In sommige gevallen zal een huidbiopsie worden uitgevoerd om de diagnose te helpen bevestigen. Bij een biopsie wordt een klein stukje huid verwijderd en onder een microscoop onderzocht.
Hoe weet jouw arts of je ichthyosis hebt?
Een arts kan ichthyosis meestal diagnosticeren door naar de huid te kijken. Een familiegeschiedenis van ichthyosis kan ook een duidelijke indicatie zijn dat je hier daadwerkelijk mee te maken hebt. In sommige gevallen zal een huidbiopsie worden uitgevoerd om de diagnose te helpen bevestigen. Bij een biopsie wordt een klein stukje huid verwijderd en onder een microscoop onderzocht.
Welke behandelingen van ichthyosis zijn er?
Het beste is om voor de juiste behandeling van ichthyosis een afspraak te maken met de dermatoloog. Vaak worden rijke crèmes aanbrevolen die een van deze ingrediënten bevatten: lanoline, alfahydroxyzuren, ureum of propyleenglycol. Producten met ceramiden of cholesterol houden de huid ook goed vochtig. Breng de zalf direct aan nadat je uit douche of bad bent gestapt, terwijl je huid nog vochtig is. Dit zal helpen om vocht vast te houden. Wat je ook kunt proberen: een bad in zout water (zoals met magnesiumzout), zachtjes puimsteen over de huid wrijven en dode huidcellen verwijderen met een product dat salicylzuur, glycolzuur of melkzuur bevat.
Wat kun je verder zelf nog doen?
Is de mate van droge huid en schilfering ernstig dan kan jouw arts een oraal retinoïde geneesmiddel voorschrijven, zoals acitretine. Let wel, retinoïden kunnen bijwerkingen veroorzaken, zoals een droge mond en maagklachten.
